Στερεότυπα

Στερεότυπα

Στερεότυπα
Ψυχολογος Θεσσαλονικη – Ξενια Κολλια

Τι είναι τα στερεότυπα;

Πρόκειται για προκατασκευασμένες, σταθερές αντιλήψεις σχετικά με μια ομάδα πληθυσμού, οι οποίες βασίζονται στη γενίκευση εντυπώσεων. Τα στερεότυπα δομούν μια γενική εικόνα του πώς είναι οι άνθρωποι που ανήκουν σε μια ομάδα, καθώς και πώς συμπεριφέρονται σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Για κάθε ομάδα πληθυσμού μπορεί να υπάρξει μια ευρεία γκάμα στερεοτύπων, είτε με αρνητικό, είτε και με θετικό πρόσημο. Μας λένε πως “οι άντρες είναι δυνατοί, οι γυναίκες ευαίσθητες, τα παιδιά είναι αθώα (ή σκληρά, αναλόγως το στερεότυπο), ότι στα κορίτσια αρέσουν οι κούκλες, οι μητέρες είναι τρυφερές…”

Αυτό που κάνουν είναι να δικαιολογούν τον κοινωνικό μας κόσμο, δηλαδή τις σχέσεις γύρω μας έτσι όπως διαμορφώνονται. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι αυτές οι υποθέσεις μας ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα της συγκεκριμένης σχέσης.

Το πρόβλημα με τα στερεότυπα είναι πως σταματούν κάθε αναρώτηση σχετικά με το πώς οι σχέσεις μας είναι αυτές που είναι, με αποτέλεσμα να μας εγκλωβίζουν στην επανάληψη των ίδιων συμπεριφορών, τις οποία βγάζουμε από το φυσικό τους πλαίσιο που είναι η σχέση και από τη φυσική τους κατάσταση που είναι δυναμική, για να τις ονοματίσουμε ιδιότητες του άλλου, άκαμπτες, ατομικές, εσωτερικές.

Τι κάνει ανθεκτικά τα στερεότυπα;

Τα στερεότυπα είναι ανθεκτικά, ακριβώς επειδή πρόκειται για γενικεύσεις. Ένας τρόπος διατήρησης ενός στερεοτύπου είναι η δημιουργία “εξαιρέσεων”. Έτσι, αν χαρίσουμε μια κούκλα σε ένα κορίτσι και ανακαλύψουμε ότι δεν ήταν επιθυμία του, εύκολα μπορούμε να την θεωρήσουμε “εξαίρεση” στον “κανόνα” (μας) ή “αγοροκόριτσο”∙ να χρησιμοποιήσουμε δηλαδή ένα άλλο στερεότυπο για να εντάξουμε αυτόν που έχουμε απέναντί μας, αφήνοντας έτσι το αρχικό στερεότυπο άθικτο.

Ξενια Κολλια, ψυχοθεραπεύτρια ψυχολόγος Θεσσαλονίκη